اصول کلی در طراحی نمای ساختمان

نمای ساختمان باید به دنبال خلق یک کلیت هماهنگ به وسیله تناسب خوب پنجرها، بازشوهای در، سایبان و محدوده سقف­ها، سازه عمودی و افقی، مصالح، رنگ و عناصر تزئینی باشد. پنجره­ها همواره با دیگر عناصر دیوار، سطوح باز و بسته، تیره و روشن، صاف وناهموار را به وجود می­آورند.

به علت تکرار دوره­ای پنجره­ها در ساختمان­های چند طبقه، نظم کاملی به چشم می­خورد. اما گاه به علت افزایش نور در طبقات بالاتر کاهش داده شده و این نظم، آهنگ خود را از دست می­دهد.

جداسازی عناصر افقی و عمودی تاثیر کلی در نما دارد. تناسبات عناصر ساختمان لازم است با کل ابعاد ساختمان مطابقت داشته باشد به عنوان مثال در ساختمان­های کوتاه عریض، ابعاد عرضی غالب خواهد بود و در ساختمان­های بلند، عناصر باریک برتری خود را نشان می­دهند.

در و پنجره و نعل­درگاه­ها تاثیر خاصی در نما می­گذارند. ناودان­ها، سایبان­ها، پیش­آمدگی­های سقف و بالکن­ها ایجاد سایه­های خاصی بر روی نما می­کنند.

تفاوت سطح­ها باید در نما مشخص باشد، برای مثال بین طبقه همکف، سایر طبقات و طبقه انتهایی باید یک تفاوت اساسی وجود داشته باشد. ترکیب کلی نما درواقع، نظم در این تفاوت­ها است.

عناصر اصلی نما مثل پنجره، در، سطوح و محدوده پایانی سقف و غیره در شکل، رنگ و مصالحشان با یکدیگر اختلاف دارند، این عناصر معناهای متفاوتی دارند مثلا نمی­توان بالا و پایین پنجره و در را با هم، هم­ردیف کرد. اگر ارتفاع این بازشوها یکسان نباشد می­توان از ضرایب مشترک و یا رنگ­های یکسان استفاده نمود.

نسبت­های هندسی نقش تعیینکننده­ای در هماهنگ­سازی ظاهری نما دارند.

می­توان پنجره­ها را در عناصر اصلی نما مثل پنجره، در، سطوح و محدوده پایانی سقف و غیره در شکل، رنگ و مصالحشان با هم اختلاف دارند. می­توان پنجره­ها را در گروه­های کوچکتر ترکیب شده که شکل مشخصی را ایجاد می­کنند دسته­بندی کرد.

نماها می­توانند از نظر مصالح نیز با یکدیگر متفاوت باشند مصالح نما در رنگ، شکل، زبری و خشنی نما تاثیر می­گذارد. مصالح بومی نشان می­دهد که نما مربوط به چه منطقه­ای است.

ترکیب پنجره­ها، ایوان­ها، درها و به طورکلی بازشوها، همچنین بافت و جنس نما و کمپوزسیون آن در هر عصر متفاوت است و در عین حال در یک تداوم شهری تغییر می­کند. طراح می­تواند نما را به عالی­ترین حد ترکیب معماری برساند و یا آن را تا حد یک سطح بدون طراحی و فکر رها کند.

در اعصار مختلف، بازشوها به شکل مشابهی در سطح نما قرار می­گیرند و تنوع در قرارگیری آن­ها تابع عوامل داخلی چون بزرگی ساختمان، عریض بودن آن و یا عوامل اقلیی چون جهت قرارگیری و محل قرارگیری است.

در پهنای دیوار نما، تعبیه پنجره دوجداره، آفتاب­شکن، سایبان و … نقش تنظیم کننده شرایط آب و هوایی فضاهای داخلی را خواهد داشت.

در دیوارهای باریک معاصر، این عمل با جلو و عقب آمدن ساختمان انجام می­شود.

یکی از عوامل ضروری در هویت نما، تعیین محدوده نما است، نمایی می­تواند در طرح خود موفق باشد که به این سوال­ها پاسخ گوید:

* محدوده عمودی جانبی ساختمان کجاست؟

* خط پایانی افقی ساختمانی چگونه است و مرز ساختمان در آسمان به چه شکل است؟

* انتهای ساختمان چگونه به پایان می­رسد؟

* گوشه­های ساختمان چه وضعی دارد؟

* اگر ساختمان همسایه­ای دارد ارتباط نمای ساختمان فعلی با نمای همسایه چگونه به پایان می­رسد؟

* اگر ساختمان، همسایه دارد ارتباط نمای همسایه چگونه است و اگر در فضا قطع می­شود، این ارتباط چگونه است؟

محدوده­های پایانی ساختمان باید معنای اتمام ساختمان را با خود داشته باشد و طبقه همکف ساختمان را با خود داشته باشد و طبقه همکف ساختمان باید مفهوم نشستن ساختمان بر زمین را برساند.

طبقه همکف باید در محدوده قد افراد کشش لازم را بر عابر پیاده و بیننده ایجاد کند.

کنج یا گوشه نما در واقع محل برخورد دو نمای عمود بر هم است. کنج می­تواند حالت عمود، نیم­دایره یا سه­وجهی را داشته باشد و هر کدام می­تواند تاثیرات متفاوتی را در نما بگذارد. در یک میدان یا چهارراه، هماهنگی کنج­های ساختمان­هایی که در چهار طرف آن قرار گرفته است، می­تواند در نمای شهری تاثیر زیبایی داشته باشد.

ایده­ های طراحی نمای ساختمان

در این قسمت، ایده­هایی برای طراحی نمای ساختمان دیده می­شود:

تحلیل ایده اول:

* یک قوس بزرگ، کل نما را تحت تاثیر قرار داده است (قوس پرت، مصالح و هزینه اجرا را زیاد می­کند)

* قوس توسط قاب، تراس سمت چپ تقویت شده از طرفی با یک سری بریدگی­های افقی و یک حرکت نفوذی و یک خط کج حالت سنگینی و صلابت قوس شکسته شده است.

* با یک خط کج برعکس و یک عدد ۱۱ مشکی رنگ سمت راست نما نیز بسته شده است.

تحلیل ایده دوم:

* مستطیل نما یک واحد کوچک­تر شده تا ۶ پنجره کاملا مربعی درون آن خودنمایی کند.

* تقارن موضعی یک راهکار برای نماهایی که تشابه دارند ولی تقارن ندارند.

* پنجره­های درون L آجری کاملا خرد شده و ریز مقیاسند تا پنجره­های درون باکس مستطیل کاملا خودنمایی کنند.

* سنگ قسمت مستطیلی به اندازه ضخامت کنسول در بعد سوم ادامه می­یابد تا حالت حجمی و سه بعدی به آن بدهد.

* روی باران گیر زیاد کار نشده تا بیش از حد به نظر نیاید.

تحلیل ایده سوم:

* حرف C انگلیسی با طرح چوب و یک C بزرگتر در پشت ان به صورت فضای خالی تراس (ورق مشکی برای جان­پناه تراس استفاده شده تا دیده نشده و خالی به نظر برسد).

* حرف C دور دو پنجره را گرفته و سنگ کرم میانی در آن نفوذ کرده است.

* یک C بزرگتر با آجر بیرونی و ورق مشکی نفوذ کره به آن در دور نما ایجاد شده است.

* کار سه بعدی و حجمی شده و ترکیب نور و سایه دیده می­شود.

* تراس، پنجره خود را با طرح هماهنگ می­کند و حالت بسازبفروشی از بین رفته است.

تحلیل ایده چهارم:

خط عمودی وحدت­بخش با استفاد از متریال جذاب کرم روشن در مقابل بستر تیره طرح

ترکیب خطوط افقی و عمودی

پخ اجباری ساختمان به صورت قسمتی از طرح شده است (حالت پله پله و تورفته و بیرون آمده).

تراس­ها کاملا سبک و فانتزی تا عامل وحدت­بخش مرکزی مورد تعدی قرار نگیرد.

در سه لایه: لایه اول: کلی ، عمودی/ لایه دوم: تراس­ها، افقی/ لایه سوم: جزئیات پنجره­ها، باز هم عمودی، ریتم عمودی، افقی، عمودی

توجه به جزئیات حتی جزئیات بندکشی

تحلیل ایده پنجم:

سیستم قاب در قاب: کل نما را به صورت یک فرم واحد درآورده است.

عدم استفاده از خطوط افقی، کشیدگی عمودی نما را زیاد کرده است.

مصالح کنتراست خوبی برقرار نکرده است. شاید بهتر بود بک­گراند تیره­تر و قاب­ها روشن­تر می­شد همچنین به جای سنگ سیاه از سیلور یا گردویی استفاده می­شد.

پنجره­ها روتین و روی هم طراحی شده است.

نرده­ها تنها خطوط افقی هستند که به سادگی طراحی شده و نمادی از سادگی را به نمایش می­گذارند.

 

تحلیل ایده ششم:

طراحی در کنج­ها برای نماهای دوبر و سه­بر

تقارن- تعادل نسبت به کنج

سطوح مختلف کاملا در هم فرو رفته و با یکیگر می­آمیزد (کمپوزیسون خوب)

مخفی و آشکار: گاهی یک متریال مخفی شده و در جایی دیگر از دل متریال دیگر بیرون می­آید.

از بین بردن کلیشه­ها: خطوط کج- قوس و دایره

حس تعلیق: با فرو فتن حجم در طبقه همکف، این فرورفتگی با ستون­های سفید گرد کاملا از دید پنهان شده است.

بازی با نقطه- خط- سطح – حجم

 

تحلیل ایده هفتم:

خطوط سفید همه از لبه نما شروع می­شود ولی با یک ریتم کاملا آزاد و موسیقیایی در نقاط مختلف تمام می­شود.

پنجره­ها همه روی هم دیده شده و سازنده هیچ امکان استفاده از پلان برای طراحی نما نگذاشته است.

 

 

تحلیل ایده هشتم:

قاب­های متداخل- زایش قاب درون قاب- یک خط که نمی­خواهد به سادگی تمام شود.

ترکیب چند حرف C و بر عکس آن در چند مقیاس با یکدیگر

همنشینی مناسبی بین چوب تیره و آجر زرد و پنجره­های تیره آبی برقرار شده است.

کار اندکی درشت­مقیاس، زمخت و مردانه شده است ( به نظر می­رسد یک نفر با روحیات مردانه آن را طراحی نموده است)

به جزئیات توجه زیادی نشده است. مناسب برای اداره­جات لوکس. قوی و محکم و ستبر و دارای معنای صلابت و استواری

 

 

تحلیل ایده نهم:

نما با متریال سفید وسطی دو قسمت شده. در این نما فقط قسمت بالایی دیده می­شود.

پنجره وسطی راه­پله است که ۱٫۵ متر با طرفین اختلاف ارتفاع دارد ولی این اختلاف زیاد دیده نمی­شود.

مستطیل عمودی وسطی با دو حرکت L مانند برعکس به کل نما گسترده شده است (مثل دست و پای مستطیل و شاید مثل یک ماهی در حال شنا کردن).

آسمان توسط نما قاب گرفته شده است.

متریال شکلاتی و قیچی دارای یک رنگ و دو بافت مختلف می­باشند.

 

تحلیل ایده دهم:

یک قاب افقی قوی پایان­دهنده کار

خطوط عمودی ظریف، بازی خوبی در نام دارند. گاهی ریتمیک و موسیقیایی شده و گاهی داخل قاب بالا می­روند.

پنجره­های مربعی کوچک مثل دکمه­های کت در نقاط مختلف روی نما قرار گرفته­اند.

متریال خوب انتخاب شده و ترکیب­بندی خوبی دارد (با دو نوع متریال کل کار بسته شده است)

در بدنه سمت چپ، کلیت نمای مربعی به دو مستطیل خوش­تناسب تقسیم شده است.

 

 

تحلیل ایده یازدهم:

با یک T ظریف ولی شاخص، کار بسته شده است. علت شاخص بودن، قرارگیری خط عمودی در کنار تراس، تیره و خط افقی به موازات طبقه آخر

یک مستطیل در قسمت راست، T کلی را تقویت می­کند. فاصله مستطیل تا حرف T از سمت راست تراس­ها و بالای مستطیل برابر است.

قسمت­هایی از مربع خالی شده تا متریال چوب در داخل آن خودنمایی کند.

کنسول زشتباران­گیر بام، به وسیله ستونک­ها پوشیده شده است.

تزئین پنجره­ها به وسیله قاب چوبی طراحی شده است.

تحلیل ایده دوازدهم:

یک مستطیل عمودی که مثل یک درخت شاخه شاخه شده، مهم این است که مستطیل عمودی به اندازه کافی قوی است و می­تواند شاخه­ها را نگه دارد.

با استفاده از دو نوع متریال، کل کار بسته شده است. دیوار اتاق روشن دیده شده تا به نظر برسد که تراس به داخل نما نفوذ کرده است و پنجره اتاق و تراس یک تکه به نظر آید. این اتفاق در تراس­های عمودی سمت راست نیز دیده شده است.

تلفیق خطوط افقی و عمودی، نمای کلی عمودی است. لایه دوم یعنی مستطیل ساقه نیز عمودی است بنابراین لایه سوم باید با جزئیات و تکرار زیاد افقی شود.

 

 

تحلیل ایده سیزدهم:

نما دو قسمت شده، ابتدا یک مستطیل کشیده، تراس سمت چپ را جدا کرده سپس مربع سمت راست با یک خط کج به دو شکل تقریبا مساوی با زاویه ۱۸۰ نسبت به یکدیگر تقسیم شده است.

طراح قصد نداشته تراس سمت راست را جدا کند به همین دلیل نسبت به نما کاملا فلت دیده شده است.

استفاده از شیشه یکسره در نما از نظر عملکردی، مسائلی مثل انتقال حرارت و سر و صدا ایجاد می­کند که در ساختمان مسکونی مناسب نیست

با یک خط کج، کل نما بسته شده و مواردی مثل استفاده از سنگ نامرغوب، دیده نمی­شود.

 

تحلیل ایده چهاردهم:

نانوتکنولوژی: استفاده از هندسه کریستالی و درون سلولی برای تزئین نما به عنوان یک ارزش

کمپوزسیون: حالت L شکل هندسه نانو به خوبی با حجم کناری تلفیق شده است.

انتخاب رنگ مناسب: هندسه ارزشمند با رنگ ارزشمند سفید در مقابل سایر نما به رنگ سیاه قرار گرفته است.

هندسه ارزشمند جلوی پنجره­های بزرگ قرار گرفته که سایه آن به داخل منتقل شود. قسمت­های دیگر، پنجره­های کوچک و تیره­ رنگ دارند.

تحلیل ایده پانزدهم:

یک مستطیل بزرگ افقی که توسط شکاف تراس به دو مستطیل نابرابر عمودی تبدیل شده و این دو مستطیل توسط یک مستطیل سفید برجسته افقی و یک خط به یکدیگر دوخته شده است.

تداوم: ادامه رنگ تیره آجر مستطیل­های عمودی در قاب مستطیلی افقی سفید

کمپوزیسیون دوبعدی: چفت و بست مناسبی بین اشکال ایجاد شده است.

تحلیل ایده شانزدهم:

سیستم قاب تو قاب، سعی شده کل نما درگیر طرح شود .

باران­گیر در طرح درگیر شده و با یک فرم قوسی و ۵ خط عمودی حس زاید بودن آن، از بین رفته است.

با بریدن انتهای قاب افقی، حالت بسته بودن فرم از بین رفته و انرژ­ی­ها آزاد و تخلیه می­شود.

پنجره طبقات کاملا روی هم تکرار شده­اند (نکته منفی و شاید اجباری)